آغاز و پایان احمد شاه

این در حالی بود که در روز دوشنبه هجده مرداد 1288 احمد میرزا فرزند محمدعلی شاهقاجار، در سیزده سالگی به پادشاهی برگزیده شده بود. از محمدعلیشاه به پسرش غیرعادی بود.

چند روز پس از فتح تهران یعنی در روز 18 مرداد 1288 شمسی، یک مجلس عالی از رجال و بزرگان مشروطهخواه که خود را نماینده مردم میدانستند محمدعلیشاه را که همراه خانواده به سفارت روس پناهنده شده بود از مقام سلطنت خلع و احمدشاه را به جای وی. برگزیدند.

مشروطه خواهان به سفارتخانه های روس و انگلیس نوشتند مبنی بر این که ملت سلطان احمد میرزا ولیعهد را به شاهنشاهی ایران انتخاب کرده است سفرای است. روس و انگلیس باید وی را تسلیم کنند.

محمدعلیشاه به دلیل علاقه مفرطی که به پسر سیزده ساله خود داشت، راضی به تسلیم او نبود و می گفت که او تا حد بلوغ با من باشد و اگر این کار ممکن نیست، پسرم محمدحسن میرزا را انتخاب کنند؛ اما آزادیخواهان حاضر نبودند احمدشاه در خارج از تربیت شود احمدشاه نیز متقابل به پدر و مادر علاقه مند است و حاضر به جدایی از آن دو نبود؛ اما، مقاومت بیفایده بود و درنتیجه طرفین برداریکه بهشدت میگریستند با ترکیب وداع کردند شاه در کالسکه مخصوص نشست و به دستور نماینده سفارت روس اشک. از چشمان خود پاک کرده به راه افتاد.

قشون ملی در اطراف کالسکه حلقه زدند و رهسپار سلطنتآباد شدند.

تاج گذاری احمدشاه یک ماه قبل از آغاز جنگ جهانی اول صورت گرفت.با حرکت انقلاب بلشویکی 1917 در روسیه، خارج از راندن قوای انگلیسی و روسی که طبق قراردادهای 1907 و 1915 ایران را به دو منطقه نفوذ خود تقسیم کردند، بینتیجه ماند. دولت این کشور قرارداد 1915 با انگلیس را لغو کرد و نیروهای خود را از ایران فراخواند. غرب آسیا و ایران نبود حفظ و نگهداری هندوستان، طمع به بازارهای داخلی منطقه، دسترسی به نفت و مقابله با خطر بلشویسم، چهار محور فعالیت استعمار انگلستان در ایران و غرب آسیا را تشکیل میداد.

لرد کرزن، وزیر خارجه وقت انگلیس در پی انعقاد قرارداد 1919 در ایران با تحقق یافتن آندل ایران بود که به مستعمره انگلستان تبدیل میشد و کلیه امور مالی و گمرکی کشور را به دست میگرفت؛ اما این قرارداد به مخالفت مردم و روحانیون و بهویژه چهره بود. چون مرحوم سیدحسن مدرس و دکتر محمد مصدق در مجلس شورای ملی هرگز به اجرا درنیامد.

سوم اسفند 1299 کودتایی به وسیله رضا خان میرپنج با همکاری سید ضیاءالدین طباطبایی و طرحریزی ژنرال آیرونساید افسر عالیرتبه انگلیس اجرا شد.

بعد از ایی ککدت جججو هه اضضای حکحک زیزیزیالزززایی سیسیضیاء شش؛ امایک سال بعد فقفق هه زز او باککک کزاخان یییپپج شش.

پس از کابینه سیدضیاء کابینه قوام، مشیر الدوله، کابینه دوم قوام، مستوفی الممالک و کابینه آخر مشیرالدوله از طرف احمدشاه روی کار آمدند، سپس احمدشاه به اجبار در آبان 1302 خورشیدی رضاخان سپهسالار را به نخست وزیری انتخاب کرد. مخفیانه و سپس علنی، موجبات برکناری شاه قاجار از فرماندهی کل قوا و سلطنت را فراهم آورد. دوباره اروپا شد.

در واقع غیبت طولانی احمدشاه و حضور نداشتن او در ایران، زمینه را برای چند فعالیت رضاخان به دست او داد و رضاخان پس از شکست طرح جمهوری، خواستار براندازی و انقراض قاجار شد که درنهایت به آن کار موفق شد.

پس از آن، تلاش احمدشاه برای بازپس گیری قدرت به جایی نرسید؛ هر چند احمدشاه تا پایان عمر خود قدرت رضاخان را نامشروع میدانست: «تشبثات او (رضاخان) و همراهانش تمام نام شروع است و نزد همه مسلم است … سردار سپه با این تشبثات و اما با وجود مخالفت احمدشاه و برخی از درباریان، مجلس پنجم شورای ملی به لایحه حکومت قاجاریه رای مثبت داد و این آخرین فصل از کتاب این سلسله رقم خورد. و تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی صورت گرفت.

به این ترتیب احمدشاه با رای مثبت مجلس شورای ملی در 9 آبان 1304 خورشیدی از سلطنت خلع شد.

سساججام اححششاه چهار سال بعد از خلع از زقام خطططت در ههه اسفسفد 13 3 اگیگی و ب اثث ییایی ور ککیه یار یییاسسسایی در پایسیس دگذشگذشگذش.

منبع: دنیای اقتصاد